Laten we maar meteen met de deur in de kroeg vallen: Van Groeningen heeft Verhulst meesterlijk verfilmd. De razendsnel aan maturiteit winnende cineast - dit is zijn beste, zijn rauwste, zijn meest voldragen film - duwt je binnen in de bezopen wereld van de Strobbes, waar de ijskast onophoudelijk open- en dichtklapt, waar gezelligheid en agressie akelig dicht bij mekaar liggen, en waar de sanseveria's op de vensterbank de stille getuigen zijn van tragische zwelgpartijen.
In het begin zit je nog een beetje te grinniken (zie ze eens doen, die dronken piassen!), maar het huisje van de Strobbes krijgt algauw iets beklemmends en voor je het goed beseft, kun je er niet meer uit - net als de kleine Gunther Strobbe. Celle, Petrol, Breejen, Koen Strobbe: we zouden niet meteen met die vier eeuwig droge kelen aan tafel willen zitten, maar Van Groeningen wekt niettemin veel sympathie voor hen op. In wezen zijn het vier meelijwekkende figuren, die uit hun drinkgelagen op hun manier tóch een zekere trots, een zekere aandoenlijke samenhorigheid weten te halen: 'Zijt ge ne Strobbe, of nie?'
Voornaamste vaststelling: Felix Van Groeningen heeft zich de bestseller van Dimitri Verhulst helemaal eigen gemaakt. De beste taferelen uit het boek (de Ronde van Frankrijk voor zuiplappen, Roy Orbison) zijn allemaal present, maar van Groeningen heeft ze ingebed in een vloeiend verhaal. Een wráng verhaal. De relatie tussen de kleine Gunther en zijn vader, en de wonden die de oudere Gunther meedraagt: het snijdt je ziel in tweeën. Van Groeningen laat zich niet alleen kennen als een begaafd dramaturg, hij toont zich ook een voortreffelijk cineast: tijdens de wedstrijd naaktfietsen zet hij zowaar gregoriaans gezang op de soundtrack, en het effect is ongelooflijk aangrijpend. En bovenal is hij een geweldige acteursregisseur. Vooral Koen De Graeve, nauwelijks herkenbaar achter die smoezelige snor en stoppelbaard, zet een vertolking neer die een eigen leven begint te leiden. Wij hadden eerlijk gezegd nooit gedacht dat De Graeve tot zoiets fenomenaals in staat was (de messcène!), maar Van Groeningen dus wel. Klak af voor beiden.
Nog de meeste indruk maakt de emotionele flow van het verhaal. Op een bepaald moment laat Van Groeningen zijn film imploderen tot een klomp hartverscheurende tragiek, om hem vervolgens op een haast poëtische manier opnieuw te laten openbloeien. A la limite is 'De helaasheid' een erg persoonlijke film: het determinisme van de schrijver maakt plaats voor het mededogen van de cineast. 'De helaasheid der dingen' is, op de keper beschouwd, niet alleen een verfilming ván Verhulst, maar ook een antwoord óp Verhulst. Het leven is een kolkende rivier, maar Van Groeningen toont ons de doorwaadbare plaatsen.
HUMO filmrecensie 06/10/2009
